Met ei Menun Semwen mi Cheufetan?
Ekkei menun semwen mi cheufetan a kan fis mwirin an emon semwen ren ewe semwen mi cheufetan (COVID-19). Semwen mi watte efeiengawan me a tam an uri emon, me ese pwan nifinifin inet epwe uri emon. Fan ekkoch a iteni, “post-COVID syndrome”, “post COVID-19 condition (PCC)” ika “long-haul COVID”.
Menun semwen mi cheufetan a eu semmwen mi chou mi efisi watten osukosuk a kuu million aramas non Merika mi watte tori ekkewe semirit. Esissinen ewe semwen a tongeni esapw kon chou me watteno me nomottam ukukun unungat maram. Fan ekkoch, ei Menun semwen mi cheufetan a tongeni efisi tterin inis.
Ese kon ffat pworous usun ei Menun semwen mi cheufetan pwun eu minefeen semwen. Ewe SARA-CoV-2 virus a kan efisi ewe Semwenin paikingin ren ewe semwen mi cheufetan (COVID-19) a keran pwa non ewe ier 2019. Aiwa sopwelo ne kae usun ei semmwen seni ekkewe chon kukkutta pworousan.
Esissinen ewe Menun Semwen mi Cheufetan
Ekkewe menun Semwen mi cheufetan esissinen ei semmwen a tongeni nomottam ukukun ekkoch maram ika ier mwirin Semwenin paikingin ren ewe semwen mi cheufetan (COVID-19). Ekkewe esissil a tongeni sokkono meren emon me emon me a tongeni weires le essila ika silei usun pworousen ena semmwen.
Meren ewe Centers for Disease Control and Prevention (CDC, Tumwunun Me Epetin Semwau), a wor 200 esissinen ewe semwen Menun semwen mi cheufetan. Esissinen ewe semmwen a tongeni napano ngauan mwirin om mwekutukut fetan ika aean tupu. Ekkewe esissil mi kon nap a kapachelong:
- Ewe sokkun molulu a osukosuka mwekutukutun manawach iteitan ran.
- Meefien apwangapwang (lon och napanap mi tongeni weires le awewei) mwirin mwekutukutun inis ika aean tupu.
- Weires le ekiek ika nefotofot won mettoch, ei ra kor ngeni “brain fog”
- Pwichikkar
- Weiresin ngasangas
- Moor
- Metek fan mwarum
- Mwittirin pungupungun ngasangas (mwokutukutun ngasangas)
- Siwil lon tufichin fareni me/ika neni
- Metekin mokur
- Osukosuken annut
- Aurek ika Letipechou
- Mwanien lupwen kepwe uta
- Metekin lekupukupun chuu ika non inis
- Memeefin oppos me pin
- Metek nuk
- Feiseni
- Mwechuloon pincho
- Kinifas
- Siwil lon semmwenin maram
Io epwe tongeni tori ekkewe Menun Semwen mi Cheufetan?
Emon mi urir ewe COVID-19 a tongeni pwan urir menun semwen mi Cheufetan, ikaamwo ese urir ekkewe esissinen semwen atun a urir COVID-19. Ekkewe aramas ra fen urir COVID-19 fan fitu a tongeni urir ei Menun Semwen mi Cheufetan iteiten eu me eu paiking.
Meren ewe pworous a katowu non ewe June 2024, a rekot pwe 6.4% ekkewe aramas ra watte me non Washington a urir ewe Menun Semwen mi Cheufetan non October 2023, fengen me 117,000 ra rekot pwe a kauno ar tufichin fori mettoch. Ei pworous a pwan pwari pwe ukukun ekkewe chon urir ewe Menun Semwen mi Cheufetan a watteno me non ewe central me eastern washington atun ei fansoun. Ukukun ekkewe aramas mi watte non Washington mi urir ewe Menun Semwen mi Cheufetan a rekot iteitan seni ewe Household Pulse Survey (Ekkoch pworous fan iten chon ewe iimw).
Ewe CDC a apasa pwe ekkewe aramas a mecheres ngenir an epwe urir ewe Menun Semwen mi Cheufetan kapachelong:
- Fefin.
- Ekkewe chinnap.
- Aramas mi wor pwisin ar semmwen.
- Chon Hispanic me Latino.
- Ekkewe aramas irr mi fokkun semmwen ika nom lon pioing pokiten a urir COVID-19.
- Ekkewe aramas rese angei opposun ewe vaccine seni COVID-19.
Aramas ra riafeu ren sokkofesenin pochokulen inis ese pungoch a tongeni napano ar kuna ngawaloon pechekkuner seni Menun Semwen mi Cheufetan. Ekkoch anen aninis fan iten pekin pochokunen inis a tongeni fis ika eu kumiin aramas a sokkofesen pochokkulen inisir pokiten och otot (a tongeni kku unusen eu otot), mettoch ka tongeni kunseni me rese pwung.
Meren ewe Office of the Assistant Secretary of Health (OASH, Ofesin ewe chon Aninis ngeni ewe Health) , ekkewe kumi mi weires ngenir ar repwe angei aninisin apochokulen inis ika kuna saw (asaw ika mengiringir) seni ewe ototen healthcare a tongeni kisikisetiw ar tufichin angei pworous meren tokter ika mi urirewe Menun Semwen mi Cheufetan.
Ka tongeni aneani pwan och usun ifa usun OASH a fos usun sokkofesenin ekkewe anen safei mi weneiti Menun Semwen mi Cheufetan ikei.
Aninis fan iten ekkewe Menun Semwen mi Cheufetan
Ka tongeni tumunuk seni Menun Semwen mi Cheufetan ren om tumwunu pwe ese uruk ewe semwen COVID-19. Om silefichi pworous usun ekkewe vaccine fan iten COVID-19 epwe tongeni tumunuk seni COVID-19.
Aramas ra fen angei ewe vaccine nge mi jiwen urir COVID-19 lape ngeni esapw urir ewe Menun Semwen mi Cheufetan seni ekewe irr rese angei ewe vaccine.
A pwan wor och pisek a tongeni tumunuk seni COVID-19 paiking, ina om aea mask, echuno asapwan me mecheresin an epwe nimenim tenu poum ren soap me konik, nimeti met ka men soun atapa, uta me taou seni aramas, me testing.
Ika a uruk COVID-19, tumunu ekkewe ekkoch ren om akkapwenueta ekkei emmwen.
Tumwunuk seni Menun Semwen mi Cheufetan: Angei ewe Vaccine (Fosun Merika) (PDF)
Kae usun ekkoch pworous usun om angei ewe Opwosun COVID-19
Angei pekin aninis ren safei fan iten ekkewe Menun Semwen mi Cheufetan
A tongeni weires ne silefichi Menun Semwen mi Cheufetan. Ekkoch esissilan a tongeni weires ne weweiti. Ese mwo wor lab tes ika sasing fan iten kait mi alisata pworousen ewe Menun Semwen mi Cheufetan. Ekkewe tesin non pioing a tongeni pwari pwe ese wor siwin ikaamwo ewe chon semwen a uri ewe Menun Semwen mi Cheufetan. Ekkewe esissilen Menun Semwen mi Cheufetan a pwan tongeni nene ngeni esissilen ekkewe ekkoch semmwen mi chou.
Ekkoch aramas ra repotei pwe a urir esissilen ewe Menun Semwen mi Cheufetan rese pwari esissilen COVID-19. Reseangei ewe tes fan iten COVID-19 atun ar auein semmwen. Ei a aweiresi ach silei ika mi uri ewe emon COVID-19 me a tongeni osukosuka an tokter sileifichi ewe pworous. A tongeni aninisech om angei ewe tes faniten COVID-19 atun om auein meefi semmwen pwe kepwe alisata pworousen om semmwenin Menun Semwen mi Cheufetan ekiseno, ika mi lamot.
Healthcare Appointment Checklist faniten ewe semwenin Menun Semwen mi Cheufetan (CDC) (Fosun Merika)
Ekkewe Menun Semwen mi Cheufetan me an ekkewe mi uriir pwuung
Menun Semwen mi Cheufetan a tongeni kku cho mmong kefitin inis. Chon semmwen ra tongeni pwarano eu ika pwan chommong apwangapwangen inis mi mecheres an tokter repwe esilla awewe chok: apwangapwang mi fis seni om kewe minen eppetin semmwen ra fen fiiu ngeni inisum myalgic encephalomyelitis/chronic fatigue syndrome (ME/CFS).
Wewen pwe ekkewe aramas mi ppin urir ewe semmwen COVID-19 a tongeni pwan urir minafo semmwen, usun semmwenin suke ika apwangapwangen ngasangas. Apwangapwangen inis minen loom usun semwenin suke me semmwenin ngasangas a tongeni pwan lapono ngauan mwirin ewe semmwen COVID-19.
Om Manaw ren ewe semmwen Menun Semwen mi Cheufetan
Ese mwo kon ffat ren ifa usun sipwe sileifichi pworousen me safeien ewe semmwenin Menun Semwen mi Cheufetan. Om uruk Menun Semwen mi Cheufetan ika om anisi emon mi uri Menun Semwen mi Cheufetan a tongeni efisi om meefi fitikoko. Menun Semwen mi Cheufetan a tongeni pwari esissil mi sokkolo mi alongolong won emon me emon aramas. Ekkoch ra tongeni nemeni ekkewe esissil nge a tongeni fis ngeni ekkoch tterin inis.
Chechemeni pwe kese alaemon. Meren ewe Centers for Disease Control and Prevention (CDC), usun 1 me non 4 aramas mi watte mi urir ewe semmwen Menun Semwen mi Cheufetan ra repotei pwe a eppeti mwokutukutun met ra kan fori iteitan ran. Om fiti aninisin och kumi a tongeni alisi memeefin akkalaemon.
Alapaalo om sinei:
- Aneani pworousen ekkoch mi urir Menun Semwen mi Cheufetan (storycorps.org) (Fosun Merika)
- LongCOVIDFamilies.org (Fosun Merika)
Tingor faniten kokkot. Accommodation minen siwin a for faniten emon ika mettoch. Esissilen semmwen a tongeni aweiresi ika esapw tufich ngeni ewe emon ar repwe fori ekkewe mettoch ra fori me loom memwen ar semwen. Angangen non Angang me sukun a tongeni weires ne fori. Epwenen wisen ekkewe chon angang me sukun le fori eu neni mi ochituk faniten om we semmwen.
Katon ‘Menun Semwen mi Cheufetan and Disability Rights’ fan ei.
Alapaalo om sinei:
List faniten Resources seni ewe Administration faniten Community Living (Administration faniten Community Living) (Fosun Merika)
Aninis seni sukuun (Long Covid Families)
Tumwunu om pochokkul. Ewe esissilen semmwen lape ngeni mi uri aramas ina ewe memeefin melulu, akaeuin mwirin an emon aea pochokkulen tupu ika inis. A fokkun lamot om kopwe aeaochu om pochokkul me akasoso iteitan ran.
Kae pwan ekkoch usun ewe 4 P’s ren om kopwe tumunu om pochokkul ren ewe Menun Semwen mi Cheufetan me ikei: 120-066 - Menun Semwen mi Cheufetan "4 P's" poster - 8.5x11 - June 2023 (wa.gov) (Fosun Merika)
Menun Semwen mi Cheufetan me mi Pwoopwo
Sarafe ra pwan tongeni semmwen seni Menun Semwen mi Cheufetan. Ekkewe sarafe ra kan meefi melulu ika mi weires ngenir ar repwe nefotofot won mettoch epwe weires ar repwe fori mettoch me non sukun ika pwan och. Ekkewe kukkun semirit ina resap silei ifa usun repwe affata esissilen ar semwen.
Semirit ir mi urir ewe semwenin Menun Semwen mi Cheufetan ra tufichin angei special education, minen tumun ika alillis mi weneiti mi nom fan Annukun Federal.
An ekkewe sarafe angei vaccine fan iten COVID-19 ina ewe al mi murinne le tumwun seni ewe Menun Semwen mi Cheufetan fan iten ekkewe sarafe. Sileiochu pworousen ekkewe vaccine fan iten COVID-19 ikei.
Pekin Aninis fan iten ewe Leeni
- Ekkewe menun semwen mi Cheufetan (CDC)
- Nonom ren Menun Semwen mi Cheufetan (CDC)
- Tumunuk seni Menun Semwen mi Cheufetan: Angei ewe opos (PDF) (Fosun Merika)
- Kaworen aninisin menun semwen an epwe weesino (UW Medicine) (Fosun Merika)
Minen aninis fan iten ekKewe dokter me Public Health
- CHIKAR: Kukkuta pworousen COVID ren alisataan lapaloon pochokkul (Fosun Merika)
- Clinical Overview fan iten Menun Semwen mi Cheufetan (CDC) (Fosun Merika)
- CDC Met Science me Public Health ra feri fan iten Ekkewe Menun Semwen mi Cheufet (Fosun Merika)
- Met ra apasa usun nonomwun Ekkewe Menun Semwen mi Cheufetan (CDC) (Fosun Merika)
- Power of Providers (POP, Pochokunen chon Awora) Webinars (Fosun Merika)
- Estimatini ewe Burden me Distribution ren Post–COVID-19 Condition me non Washington State, March 2020–October 2023 (CDC) (Fosun Merika)
- Ewe Menun Semwen mi Cheufetan Definition (2024) (National Academies ren Sciences, Engineering, me Medicine) (Fosun Merika)
- Menun Semwen mi Cheufetan me Significant Menun Semwen mi Cheufetan–Associated Activity Limitation Among Adults, seni Jurisdiction — United States, 2023 (CDC) (Fosun Merika)
Minen Aninis fan iten chiechi
- Tumwunuk seni ewe semwenin Menun Semwen mi Cheufetan: Angei ewe opwos (Fosun Merika) (PDF)
- 120-066 - Menun Semwen mi Cheufetan "4 P's" poster - 8.5x11 - June 2023 (wa.gov) (Fosun Merika)
- Ewe Pisekin Angang fan iten Komunikasi (Fosun Merika me Spanish) seni ewe California Department of Public Health (Matagalueaga o Soifua Maloloina Lautele i Kalefonia). Kapachelong sasing won social media.